Central Hospital’dan Çocuk Sıhhati ve Hastalıkları Uzmanı Uzm. Dr. Gonca Özmen, bağışıklık sistemi mevzusunda merak edilenleri anlatıyor.

Hastalıkların kol dolaştığı güz ve kış mevsiminde, henüz bütün olarak büyümemiş bağışıklık sistemleriyle bebekler en büyük tehlike grubunda yer alıyor. Bu sebeple bedenlerinin en ehemmiyetli korunma mekanizması olan bağışıklık sistemlerinin şuurlu biçimde kuvvetlendirilmesi çok ehemmiyetli. Anne ve babaların bebeğe karşı en ehemmiyetli mesullüğü ise; hastalıklara karşı tek gayret silahı olan bağışıklık sisteminin gelişimine destek vermek.

BEDENİ GÖZETEN KALKAN

İmmün sistem denilen bağışıklık sistemi; bir canlıdaki hastalıklara karşı korunma mekanizmasını oluşturan hastalık etmenlerini tanıyıp onları yok eden, bedeni yabancı ve hasarlı maddelerden gözeten bir sistemdir. İnsan bedeni hastalıklara karşı bir korunma sistemi ile donatılmıştır. Bağışıklık sistemi hastalıklara yol açan nedenler tarafından uyarıldığında harekete geçer. Sistem, yabancı olarak idrak ettiği mikroorganizma ile karşılaşınca bundan kurtulmak için savaşmaya başlar.

BAĞIŞIKLIK ANNE KARNINDA BAŞLAR

Bağışıklık sistemi bedenin korunma sistemidir ve bağışıklık sisteminin gelişimi anne karnında başlar. İlk aylarda bağışıklık sistemi cılızdır ve zamanla geçirilen enfeksiyonlar ile giderek olgunlaşarak, bedeni gözetmeye başlar. Annenin hamilelikteki beslenmesi, geçirdiği enfeksiyonlar ve stresi bağışıklık sisteminin oluşmasında tesirli olur. Bebek doğduktan sonra da çocuğun beslenmesi, yaşadığı etrafın fiziksel gidişatı, geçirilen enfeksiyonlar, kullanılan ilaçlar ve aşılar ile bağışıklık sistemi büyür.

Yeni doğan yarıyılı fizyolojik olarak bağışıklık sisteminin bütün olgunlaşmadığı bir yarıyıldır. Bu sebeple bu yarıyılda özellikle anne sütü ile beslenmeye özen gösterilmeli, hijyen kaidelerine dikkat edilmeli, bebek enfeksiyon hastalığı geçirenlerden uzak yakalanmalı ve rutin çocukluk çağı aşıları bitirilmelidir.

BECERİKSİZ BESLENME VE KROTİK HASTALIKLAR

Beceriksiz beslenme, muhtelif kronik hastalıklar gibi bağışıklık sistemini baskılayan vaziyetler dışında doğuştan bağışıklık sistemi bozuklukları da olabilir. Bu tip hastalıklar genellikle yaşamın ilk 6.-9. ayları sonrasında yineleyen, alt ve üst solunum yolu hastalıkları olarak karşımıza çıkar. Bunun dışında yaşamın ilk aylarında ortaya çıkan daha ağır ve acil müdahale gerektiren hastalıklar da vardır.

2 YAŞINA KADAR KESİNLİKLE ANNE SÜTÜ 

Bebeklerin güçlü bir korunma sisteminin olması için sıhhatli bir bedene sahip olması gerekir. Bağışıklık sistemini kuvvetlendirmek için; anne sütüyle iyi ve balanslı beslenmeli, hijyen kaidelerine de dikkat edilmelidir. Bunların yanında bebeğin aşılanmasının ilgisizlik edilmemesi, iyi bir uyku yatması ve dinlenmesi sağlanmalı, mutlu-huzurlu yaşam ve sıhhatli etraf şartlarına umursanması gerekir.

Beslenme ve uyku kumpası bebeğin bağışıklık sistemini kuvvetlendirmede ehemmiyetli rol oynar. Özellikle bebeklere 2 yaşına kadar anne sütü vermek bağışıklık sistemini kuvvetlendiren en ehemmiyetli etmenlerdendir. İlk günlerde gelen kolostrum olarak adlandırılan sütün, bağışıklık sistemi için ehemmiyeti çoktur.

ARITILMIŞ YİYECEKLERDEN UZAK DURUN

Anne sütünün dışında daha sonraki süreçte bağışıklık sistemini balansta yakalayıp, kuvvetlendirmek için beslenmeye çok dikkat edilmesi lüzumludur. Muhtemel olduğu kadar arıtılmış olmuş yiyeceklerden ve raf ömrü uzun besin maddelerinden uzak kalınmalıdır.

VİTAMİNLER, DEMİR, ÇİNKO VE SELENYUMA DİKKAT

Antioksidan olarak adlandırılan A, C, D, E vitaminlerinin, demir, çinko ve selenyumun yeterli ölçüde alınmasına özen gösterilmelidir. A vitamini, sarı renkli ve koyu yeşil sebze, meyvelerden alınabilir. C vitamini hastalıklara karşı gözetici vitaminlerin başında kazanç ve çilek, kivi, kavun, portakal, mandalina gibi meyveler C vitamini açısından oldukça zengindir. Ayrıca zerdeçal, zencefil de C vitamini kaynaklarındandır. E vitaminini ise; kuruyemiş, zeytin, zeytinyağı ve bazı yeşil sebzelerde bulunmaktadır. D vitamini için besinlerin dışında güneş de ehemmiyetli bir kaynaktır. Bu nedenle pak hava ve güneşderi de yararlanmayı ilgisizlik etmemek gerekir.

Çinko, bağışıklık sisteminde ehemmiyetli rol oynar. İlaçlar aracılığı ile çinko alınabileceği gibi et, nohut gibi besinler de ehemmiyetli çinko kaynaklarındandır. Selenyum; dana-kuzu ciğeri, somon ve ton balıklarından alınabilir. Demir beceriksizliği bağışıklık sistemini en çok etkileyen sebeplerden biridir. Bu sebeple aralıklı olarak, demir yetersizliğinin varlığı hakimiyet edilmeli ve ona göre rehabilitasyon tertip edilmelidir.

KESİNLİKLE OMENGA 3 VE 6

Bebeğin korunma sistemi balansının korunması için Omega 3 ve Omega 6 yağ asitlerinden de yararlanılmalıdır. Omega 6; yağ kaynaklarının çoğundan alınabilirken; Omega 3 keten tohumu , ceviz ve balıktan karşılanabilir.

Ayrıca bağışıklık sistemini kuvvetlendirdiği iddia edilen bazı ilaçları almadan evvel kesinlikle uzman doktora danışmak gerekir. Aynı biçimde grip aşılarını uygulamadan evvel de doktora danışmak oldukça ehemmiyetlidir. Son senelerde gündemde olan prebiotik ve probiotiklerin de korunma sistemindeki takviyesinin unutulmaması gerekir.

UYKUSUZ ÇOCUK KOLAY HASTALANIR

Bebeklerin ve çocukların bağışıklık sisteminin kuvvetlenmesinde uyku çok ehemmiyetlidir. Yetişkinlere göre çocukların uyku ihtiyacı daha fazladır. Yeterli yatmayan, dinlenmeyen çocukların hastalıklara daha kolay tutulduğu öğrenilen bir asıldır.

Bağışıklık sistemini ve balansını bozan bazı vaziyetler vardır. Bunlar;

Anne sütü alınmaması
Beceriksiz ve balanssız beslenme
Çocukluk çağı aşılarının yapılmaması
Beceriksiz uyku
Hijyen kaidelerine uymama
Kalabalık ortam
Sağlıksız etraf şartları, sigaralı ortam
Mutsuz ve sıkıntılı yaşam
Güvenliksiz ve sevgisiz aile civarı

Tüm bunlara bakıldığında bağışıklık sisteminin sıhhatli ve balanslı olması için pek çok etken ehemmiyet talep eder. Bunların hepsi bir tam olarak düşünülerek, en bedelli varlıklarımız olan çocuklara hoş ve sıhhatli şartlar sağlanmaya çalışılmalıdır.