12 Mart Dünya Böbrek Günü’nde konuşan Erciyes Üniversitesi Tıp Fakültesi Nefroloji Bilim Dalı Öğretim Abonesi ve Türk Nefroloji Derneği İdare Heyeti Abonesi Prof. Dr. Bülent Tokgöz, yeterli temkinler alınmazsa 2040 senesinde en yaygın vefata yol açan 5 hastalıktan bir tanesinin kronik böbrek hastalıkları olacağını söyledi ve ilave etti: “Hekim teklifi olmadan ilaç harcamayın, balanslı beslenin, gereğinden fazla tuz harcamayın, bedeninizi susuz vazgeçmeyin, sigara içmeyin, kaygı ettiğiniz vaziyette de hakimiyete gitmeyi geciktirmeyin.”

Erciyes Üniversitesi Tıp Fakültesi Nefroloji Bilim Dalı Öğretim Abonesi ve Türk Nefroloji Derneği İdare Heyeti Abonesi Prof. Dr. Bülent Tokgöz, 12 Mart Dünya Böbrek Günü’nde önemli uyarılarda bulundu. Rastgele tipte bir böbrek hastalığından etkilenen insan rakamının 100 milyonları aştığını söyleyen Prof.
Dr. Bülent Tokgöz, “Kronik böbrek hastalıklarına KBH bağlı küresel yük giderek ağırlaşıyor. Şayet tesirli temkinler almayı muvaffak olamazsak, 2040 senesinde en yaygın vefata yol açan nedenler arasında kronik böbrek hastalıklarını ilk 5 içinde göreceğiz.” dedi.

Kronik böbrek hastalığının yüksek ekonomik yükünün altını çizen Prof. Dr. Tokgöz, “Kronik böbrek hastalığı rehabilitasyon maliyeti oldukça yüksek bir hastalık. Gelişmiş ülkelerdeki sağlık tüketmelerini araştıracak olursak, yalnızca son evre böbrek hastalığında yapılan rehabilitasyonlar, başka bir deyişle diyaliz ve böbrek nakli, senelik sağlık tüketmelerinin %2-3’lük kısmını işgal ediyor.” diye konuştu.

Kronik böbrek hastalığında erken tanı hayati ehemmiyet taşıyor

Dünyada her 10 şahıstan birinin kronik böbrek hastalığına tutulduğuna değinen Tokgöz, “Ehemmiyetli olan kimlerin tehlike altında olduğunu öğrenmek. Zira böylece yüksek tehlikeli insanlarda tarama testleriyle hastalığı erken düzeyde tutabilir, ilerlemesini yasaklayabilir, hiç olmazsa yavaşlatabiliriz. Ayrıca, hastalık tehlikesini artıran gidişatları öğrenmek, böbrek hastalığı gelişiminin önlenmesi bakımından neler
yapılması gerektiği mevzusunda da yol göstericidir.” açıklamasında bulundu. Tetkik, temel kan ve idrar muayenelerini değerlendirerek kronik böbrek hastalığı tanısı koyulduğunu belirten Türk Nefroloji Derneği İdare Heyeti Abonesi Prof. Dr.

Bülent Tokgöz, “Ek muayene olarak ultrasonografik analiz netleştirici bilgiler sunabilir. Tanı koyduğumuz zaman hastalığın hangi düzeyde olduğunu tespit ediyor, Evre 5’deri eskiki evrelerde ilerleme süratini varsayım etmeye çalışıyoruz. Ne kadar erken aşamadaysak ilerleyişi durdurma ya da hiç olmazsa yavaşlatma talihimiz o kadar yüksek oluyor. Evre 4’e kadar hastalık ilerleyişini durdurma / yavaşlatma gayretlerimiz apaçıktır. Evre 4’te yavaşlatma çabalarımızı rahatlatmayız ama yeniden de mümkün vaziyetlere göre tasarılarımızı tamamlar ve hazır oluruz. Evre 5’e girmemiz gidişatında ise böbrek işi kritik bedellere inecek veya üremik bulgular ortaya çıkacak olursa, böbrek nakli, nakil muhtemel olmadığında da diyalize
başlamamız gerekir. Erken düzeylerden itibaren değişen beslenme tekliflerimiz, damar koruma taktiklerimiz ve korunmaya dönük aşı programlarımız da var.” diye konuştu.

Hekim teklifi olmadan kullanılan ilaçlar böbreğe hasar veriyor

Böbrek zararını doğrudan başlatabilen tehlike etmenleri arasında diyabet, hipertansiyon, otoimmün hastalıklar, sistemik infeksiyonlar, tekerrür eden üriner infeksiyonlar, böbrek taşları ve nefrotoksik maddelere maruz kalmayı sayabildiklerini belirten Tokgöz, “İlaçları gerekmesi gidişatında ancak hekim teklifi yönünde kullanmalıyız. Aksi takdirde bize tehlikeli vaziyetler getirebileceğini unutmayalım. Reçetesiz temin edilebilen ilaçlarda, özellikle hekim önermeden alınabildiğinden, böbrekte toksik tesir riski yaşanabiliyor.” dedi.

Özellikle ailede birinci derece yakınlarımız içinde kronik böbrek hastalığı olması gidişatında tehlike altında bulunduğumuzu belirten Prof. Dr. Tokgöz, “Ülkemizde kronik böbrek hastalığı daha çok bayanlarda, yaşlılarda, hipertansiyon, diyabet ve kalp hastalığı olanlarda görülüyor.” diye konuştu. Kronik böbrek hastalığının son evresinde böbreğin yerine geçen rehabilitasyonlar gerektiğine vurgu yapan Erciyes Üniversitesi Tıp Fakültesi Nefroloji Bilim Dalı Öğretim Abonesi Prof. Dr. Bülent Tokgöz, “Bunoktada alternatifler böbrek nakli veya diyaliz rehabilitasyonlarıdır. Muhtemel olduğu sürece böbrek nakli tercihedilen rehabilitasyondur. Bu surattan kronik böbrek hastalarının yaşadığı güç gidişatı andırmamız ve uzuv bağışının ehemmiyetine daha çok dikkat toplamamız yararlı olacaktır.” dedi.

Tuz fazla harcanırsa böbrekte geri dönüşü olmayan zararlara yol açabilir

Dünya Sağlık Teşkilatı’nün bir insan için günlük harcaması gereken tuz ölçüsünü 5-6 gram biçiminde önerdiğini andırdıran Tokgöz, “Bu ölçüyü aştığımız oranda kan tazyikimiz yükselmeye daha fazla meyilli hale kazanç. Atar-damarlarımız içindeki kanın, damar duvarlarına yaptığı tazyikin gereğinden fazla olmaması gerekir. Yüksek kan tazyiki böbrek damarlarımızı güçler ve zaman içerisinde böbrekiçinde görev yapan temel yapılarda geri dönüşü olmayan zararlara yol açabilir.” diye konuştu.

Sağlıklı bir yetişkinin beden içinde asıllaşan hayatsal faaliyetleri için en az 1600 ml suya lüzum dinlediğine değinen Prof. Dr. Tokgöz, “Bu ölçünün en az 1300 ml’sini, gıdalar içinde veya su olarak dışardan almak zorundayız. Çok ileri yaşlardaki insanlar susama hissinde duyarsızlaşma olabileceği için susuz kalma riskine karşı fazla sıcak günlerde daha çok dikkat etmeleri gerekir.” dedi.

Fazla kilonun, diyabetin, yüksek kan tazyikinin, tıkayıcı olabilen damar hastalıkları için zemin hazırladığını belirten Tokgöz, “Tam bunlar bozulmuş böbrek işlevinin nedenleri içinde önde gelen nedenler. İdeal ağırlığın üzerindeki her bir kg aşırılık, büyük ve minik kan tazyiki bedellerimizi muhakkak oranda yukarıya taşıyarak risk yaratır.” açıklamasında bulundu.

Prof. Dr. Bülent Tokgöz, kronik böbrek hastalarının beslenme mevzusunda dikkat edecekleri noktaları ise şu biçimde anlattı: “Hastalığın düzeylerine göre değişik beslenme tekliflerimiz var. Her safha için gereğinden fazla tuz harcamamak ehemmiyetli. Hastalık ilerledikçe yapılan kan ölçümlerine göre gerektiği noktada fosfordan kısıtlı beslenmek, yüksek kan fosfor seviyelerini önlemek için hayatsal ehemmiyet taşır. Böyle bir gidişatta inorganik fosfordan zengin içecekler ve işlenmiş endüstriyel gıdalardan sakınmak çok önemli. Potasyum seviyesinde riskli dalgalanmalar olması gidişatında alınacak beslenme önlemleri var ayrıca. Balanslı beslenmek koşul, ancak gereken ölçüde biyolojik bedeli yüksek protein, karbonhidrat ve yağ kapsayan bir beslenme öneriyoruz.”

Tokgöz, kronik böbrek hastalığından korunmanın altın kaidelerini ise şu biçimde paylaştı: “İdeal beden ağırlığını gözetmek için balanslı beslenmek, gereğinden fazla tuz harcamamak ve hareketsiz kalmamak ehemmiyetli. Ayrıca sigara içmemeli, fazla içkiden uzak durmalı ve gerekmediği halde ağrı kesici ilaç kullanmaktan sakınmalıyız. Ayrıca tehlike gruplarından birisi içinde yer alıyorsak da tetkikten geçmemiz, erken tanı sağlanması açısından çok ehemmiyetli.”