Boynun her iki tarafında bulunan ve yaşamla o ince çizgiyi bir arada bulunduran karotis denilen başka bir deyişle bizim bildiğimiz bir öbür ismi şah damarıdır. Beynin işlevinde büyük bir görevi bulunan karotis damarlarındaki yaşanan rastgele bir problem neticesinde bu damarların darlığına neden olmaktadır. Bu gidişata da karotis şah damarı darlığı denir. Karotis darlığının ne olduğunu ve rehabilitasyon yöntemleri hakkında Teşebbüssel Nöroradyoloji Uzmanı Doç. Dr. Eren Erdem merak edilen sualleri elmaelma.com okurları için cevapladı.

Boynun her iki yanında bulunan ve beyne kan akımı sağlayan ana damarlar olan şah damarlarına tıp dilinde karotis ismi verilir. Beynin beslenmesinde büyük ehemmiyet taşıyan karotis damarlarında yaşanan problemler neticeyi oluşan darlık ve tıkanıklığa karotis darlığı ismi verilir. İlerleyen yaşlarda daha sık görülen karotis darlığı, beyin işlevlerinde kayıp veya geçici ve kalıcı felç gibi problemlerle yol açabilir. Karotis darlığının en ehemmiyetli nedeni damar sertliğidir ve öbür kalp-damar hastalıkları ile beraber sıkça görülür.

KAROTİS ŞAH DAMARI DARLIĞI KİMLERDE GÖRÜLÜR?

Karotis darlığının, ileri yaşlardaki insanlarda genç insanlara göre daha sık görülmektedir. Bunun nedeni ilerleyen yaşlarla beraber bedendeki damarların
da aynı oranda aşınmasıdır. Eskiyen damarlarda sertleşmelere sıkça tesadüfmekteyiz. Bu sertleşmeler karotis darlığı dediğimiz damar hastalığına yol açmaktadır. Kalp ve damar hastalıklarında genetik etkenlerde tesirlidir. Ailede kalp ve damar hastalığı bulunan şahıslarda karotis darlığı oluşma tehlikeyi daha fazladır. Diyabet hastalarında da aynı biçimde tehlike yüksektir.

Sigara kullanımı da karotis darlığını tetikleyen nedenlerden birisidir. Sigara kullanıma bağlı bedene giren karbondioksit neticesinde damarlarda dolaşan pak kanın kirlenmesi ve görevini bütün olarak yerine getirememesi neticesinde damarlarda zarar oluşmaktadır.
Hipertansiyon karotis darlığını tetikleyen nedenlerden bir ötekiyidir. Aniden yükselen tansiyonla beraber oluşan tepkimeler damardaki akışı bozmaktadır ve damarlara hasar vermektedir.

KAROTİS DARLIĞI BULGULARI NELERDİR?

Karotis darlığı veya tıkanıklığı yaşayan hastaların bir haylisinin bulguları fark edemediğini söyleyen Doç. Dr. Erdem, “Başka bir rahatsızlık üzerine veya hakimiyet emelli yapılan renkli doppler ultrasonografide belirtilere tesadüfülebilir. Bulguların oluşabileceği hastalara baktığımızda ise geçici veya kalıcı inmeler reelleşmesi söz mevzusudur. Bu da görme kaybı, konuşma bozukluğu, kol ve bacakta oluşabilecek felç biçiminde neticelere neden olabilmektedir. Bu oluşan neticelerin hepsi geçici veya kalıcı olarak değişkenlik göstermektedir. Bu stil inmelere yol açan reel neden beyine giden damarların daralması neticeyi dolaşımın durmasıdır. Dolaşımın durduğu bölgeye göre ise bahsettiğimiz fonksiyonel bozukluklar ortaya çıkmaktadır.

Karotis darlığı neticesinde oluşacak inmelerin şiddetine göre bu belirtilerin geçici veya kalıcı olması gidişatı kollanır. İnme şiddetinin az olduğu hastalarda geçici fonksiyonel bozukluklar görülür buna da iskemik saldırı ismi verilmektedir. İnme şiddetinin fazla olduğu hastalarda ise fonksiyonel kayıplar kalıcı olacaktır ve hastaları kaybetme tehlikeyi söz mevzusudur. Baş dönmesi, denge bozukluğu, bedenin belli bölgelerinde efor kayıpları, konuşma ve anlama bozukluğu, gözlerde oluşabilecek görme kayıpları ve aniden başlayan nedensiz baş sızıları hafif bulgular olarak kabul edilebilir.

REHABİLİTASYON SÜRECİ NASIL İLERLER?

Rehabilitasyon sürecine başlamadan evvel tanı koyma sürecinin ehemmiyetinin altını çizdi ve Hastanın şikayetleri göz önünde bulundurularak kesin tanı konmak üzere görüntüleme yöntemlerine müracaat etilir. Bu görüntüleme yöntemleri ise; renkli doppler ultrasonografisi, MR anjiyografisi, BT anjiyografisi ve banal anjiyografidir.

Karotis darlığında iki değişik rehabilitasyon yöntemi söz mevzusu olduğunu belirten Doç. Dr. Eren Erdem, “Bu yöntemler sarih operasyon ve kapalı yöntemdir. Sarih OperasyonKarotis edarterektomisi: Sarih operasyon yerel, spinal ya da genel anestezi ile yapılabilir. Damarlarda ki darlığı oluşturan plak cerrahi müdahale neticeyi çıkarılır, işlem sonrasında hastanın 2-3 gün kadar sağlık kurumunda uyuması gerekmektedir. Kapalı Endovasküler Yöntem: Bu yöntem yüksek teknolojiye sahip anjiyografidir.

Deneyimli doktorlar tarafından uygulanması gereken işlemde kateter denilen ince hortumlarla kasıktan daralmış damara erişilir ve stent koyularak darlık giderilir. Harekât sırasında beyne pıhtı atmasını önlemek için geçici olarak damarın içine şemsiye biçiminde gözetici bir alet konur. Böylece karmaşıklık tehlikeyi sarih operasyonla aynı oranlara inmiş olur. Bu yöntemde açik operasyonda görülen geçici ya da kalıcı ses kısıklığı, yutkunma eforluğu, kanama tehlikeleri yoktur.” biçiminde konuştu.