Ülkemizde hem bayanlarda hem de erkeklerde en sık görülen 3. kanser cinsi kalın bağırsak sütun kanseri. En ehemmiyetli özelliği sinsi ve suskun olması! Bu sebeple de, hastaların en az dörtte birine ilk tanı ileri evrede konuluyor. Oysa kalın bağırsak kanserinin önlenebilir bir kanser cinsi olduğunu vurgulayan Acıbadem Üniversitesi Tıp Fakültesi İç Hastalıkları Ana Bilim Dalı Başkanı, Gastroenteroloji Uzmanı Prof. Dr. Nurdan Tözün, 1-31 Mart Dünya Sütun Kanseri Farkındalık Ayı ve 3 Mart Dünya Sütun Kanseri Farkındalık Günü kapsamında yaptığı açıklamada; sütun kanserinden korunmanın 7 yolunu ve kritik ehemmiyet taşıyan kolonoskopiyi anlattı, çok önemli uyarılar ve tekliflerde bulundu.

BESLENMENİZE DİKKAT EDİN

Kalın bağırsak kanseri sağlıksız beslenme ile doğrudan ilişkili. Özellikle fazla yağlı gıdalar, hayvansal yağ tüketimi ve kırmızı et ağırlıklı beslenme kalın bağırsak kanserine davetiye çıkarıyor. Salam-sucuk-sosis-pastırma gibi işlenmiş ve katkılı etten de sakınmak gerekiyor. Sebze ve meyvenin eksik tüketimi sindirim sistemi sıhhatini negatif etkilediğinden her gün yeterli miktarda sebze ve meyve harcamayı umursamama etmeyin. Bol lifli besin harcamaya özen gösterin.

SİGARA VE İÇKİDEN UZAK DURUN

İçki kullanımının sütun ve rektum kanserinde çoğalışa yol açtığı 57 çalışmada gösterilmiş. Günde 50 gram ya da daha fazla içki içenlerde sütun kanseri tehlikeyi içmeyenlere göre 1.5 misli çoğalıyor. İçkinin devrilmesi sonrası ortaya çıkan, toksik bir kimyevi olan asetaldehid hem Deoksirübo Nükleik Asit’ya hem proteinlere hasar veriyor. İçki ayrıca toksik oksijen türevlerinin oluşması yoluyla da Deoksirübo Nükleik Asit’ya zarar vererek kanseri tetikliyor. İçkinin bileşiminde bulunabilecek nitrozamin, fenoller, hidrokarbonlar gibi kanserojen maddelerin tesirini de yabana atmamak gerekiyor. Sigara ve içki beraber kullanıldığında sütun kanseri tehlikeyi daha da çoğalıyor. Kapsadığı nikotin ve öteki toksik artıklar ile sigara sütun urunun gelişmesine ve kanlanmasının çoğalarak hücre artmasına yol açıyor. Özellikle karaciğer ve yemek borusu kanseri sigaranın alanına girmekle beraber sigara metabolik artıkları aracılığıyla sütun kanserine hem zemin hazırlıyor hem de kanserli şahıslarda urun gelişmesini ve metastaz yapmasını kolaylaştırıyor.

FAZLA KİLOLARINIZDAN KURTULUN

Fazla kiloların sağlık düşmanı olduğu yapılan pek çok bilimsel çalışma ile ispatlanmış gidişatta. Diyabetten kalp ve damar hastalıklarına bir çok meseleye yol açan fazla kilo, sütun kanserine de zemin hazırlıyor. Misalin 5 kiloluk bir çoğalış sütun kanseri tehlikesini yüzde 5 artırıyor.

KUMPASLI EGZERSİZ KOŞUL

Çağdaş çağın insan sıhhatine verdiği en büyük hasarlardan biri olan hareketsizlik süratle yaygınlaşıyor. Oysa her gün en az 45 dakika tempolu egzersiz ya da haftanın en az üç günü en az 30 dakikalık kumpaslı yürüyüş sağlıklı bir yaşam için olmazsa olmaz kaidelerden. Kumpaslı egzersiz sütun kanserinden de korunmada büyük fayda sağlıyor.

TARAMA TESTLERİNİZİ UMURSAMAMA ETMEYİN

Kolonoskopi ve dışkıda saklı kan testini 50 yaşın üzerindeki herkes yaptırmalı. Ailenizde kanser hikayesi varsa daha erken yaşta yaptırın. 1. derecede akrabanızda kanser olanlar var ise, hastanın mevcut yaşından 10 sene evvel yaptırmaya özen gösterin. Zira ailede 1. derecede yakınınızda sütun kanseri olması kanser tehlikesini 2-4 kat artırıyor.

KALSİYUM VE D VİTAMİNİNE DİKKAT

Kalsiyum ve D vitamininin sütun kanserini önlemede faalliği mevzusundaki çalışmalar paradokslu olmakla beraber kalsiyumun bağırsağa toksik olan ikincil safra asitlerine bağlanarak onları civardan uzaklaştırdığı ve onların hasarlı tesirini önlediği ileri sürülmekte. D vitamininin ise kanseri nasıl önlediği bütün olarak öğrenilmiyor. Buna rağmen kansere yol açan inflamasyonu yangı baskılayarak ve hücre artmasını önleyerek anti-karsinojenik tesir gösterdiği kabul ediliyor. Bu sebeple kalsiyum ve D vitamininizin yeterli olmasına dikkat edin.

STRESTEN UZAK DURUN

Gastroenteroloji Uzmanı Prof. Dr. Nurdan Tözün “Günümüz şartlarında stresten kaçmak kolay mı? Her ne kadar stresin kanseri tetiklemedeki rolü gösterilememişse de yoğun ve devamlı stres bağışıklık sistemini çökerterek hem enfeksiyonlara hem de kansere karşı mukavemetimizi eksiltebilir. Ancak bunu kanıt edecek geniş çalışmalara gereksinim var. Öteki taraftan kumpaslı uyku da kanserden korunmada ehemmiyetli rol oynuyor” diyor.

KOLONOSKOPİ NASIL YAPILIR: HAYAT KURTARAN YÖNTEM

Kolonoskopi yaptırmanın erken teşhis için çok ehemmiyetli olduğunu söyleyen Acıbadem Üniversitesi Tıp Fakültesi İç Hastalıkları Ana Bilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Nurdan Tözün“Ülkemizde milli kolorektal kanser taramaları Aile Sıhhati Merkezleri ile Cemiyet Sıhhati Merkezleri bünyesindeki Kanser Erken Teşhis, Tarama ve Eğitim Merkezleri KETEM tarafından yürütülüyor. 50 yaş üzeri ya da tehlike grubundaki bireylerin Aile Sıhhati Merkezleri’ne gidip dışkı misali vermeleri yeterli. Dışkıda saklı kanı pozitif olanlar kolonoskopi yapılmak üzere alakalı merkeze sevk ediliyor. Bu program galibiyetli bir biçimde yürütülüyor. Ancak cemiyetteki farkındalığın yaygınlaşması gerekiyor” diyor. Kalın bağırsak kanseri ‘polip’ denilen iyi mizaçlı urların zemininde büyüyor. Bu poliplerin kolonoskopi sırasında çıkarılarak kanser gelişiminin önlendiğini söyleyen Prof. Dr. Nurdan Tözün “Son senelerde tarama programlarının da yaygınlaşmasıyla sütun ve rektum kanseri tespit edilen hasta rakamı çoğalıyor. Sütun kanserinin sıklığının genç yaşlarda çoğalış göstermesi üzerine tarama yaşının 40-45 yaşa çekilmesi de gündemde. Kolonoskopi sütun kanseri sıklığını yüzde 80 eksiltiyor. Ancak yapan şahsın tecrübeli ve ehliyetli olması, tüm poliplerin çıkarılması, bağırsak pakliğinin çok iyi olması koşul. Ayrıca yeni aletlerle ve hastanın konforu sağlanarak başka bir deyişle sedasyon yattırma ile yapılan operasyon hiç de güç bir operasyon değil ve hayat kurtarıcı kabul ediliyor” diyor. Prof. Dr. Nurdan Tözün sanıldığının aksine ehil ellerde yapılan kolonoskopi harekâtının ve dünden gereken hazırlığın hiç güç olmadığını vurguluyor.