Türkiye’de yapılan çalışmalar çocuk ve gençlerin yüzde 10-25’inin fazla kilolu veya obez olduğunu gösteriyor.

Obezite rehabilitasyonunda yaşam boyu sürecek sağlıklı beslenme ve yaşam stili farklılıklarının sağlanmasının koşul olduğunu söyleyen Liv Hospital Çocuk Endokrinoloji ve Metabolizma Hastalıkları Uzmanı Prof. Dr. Cengiz Kara obezite sebepleri ve rehabilitasyonunu anlattı.

OBEZİTE NEDEN OLUR?

Temelde obezitenin iki cinsi vardır:

– Yaşam stilinden kaynaklanan kolay obezite.

– Endokrin ve genetik bozukluklardan kaynaklanan obezite.

Bedendeki endokrin veya genetik bir hastalık sebebiyle obezite oluşması ender görülen bir gidişattır. Çocukların yüzde 95’inde obezite alınan kalori ile tüketilen kalori arasındaki enerji balanssızlığı sebebiyle oluşur. Bedenimiz yürüme, koşma, konuşma, yediğimiz gıdaları hazmetme, soluk alma ve beden ısısını koruma gibi günlük faallikleri yapabilmek için enerji tüketir. Ayrıca çocukların gelişmek için enerjiye gereksinimleri vardır. Günlük etkinlikler için tüketilen ve gelişmek için kullanılan bu enerji gıdalardan elde edilir. Şayet gıdalarla alınan enerji kalori fazla, buna rağmen günlük işleri yapmak için bedenin tükettiği enerji az ise, o zaman artan enerji bedende yağ kitlesi olarak depolanır. Böylece artan yağ kitlesine bağlı olarak kilo çoğalır ve obezite oluşur. Bedene aşırıdan alınan her 7000 kalori takribî 1 kilo yağ olarak depolanır. Kaloriyi almak kolay, yakmak ise güçtür. Ne yazık ki, kusurlu ebeveyn tavırları ve yanlış beslenme alışkanlıklarının yanı gizeme günümüzdeki yaşam şartları da çocukların şişmanlamasına ergonomiktir.

OBEZİTEYLE BERABER GELEN ÖTEKİ SAĞLIK MESELELERİ

Obezite çocukluk çağından başlayarak muhtelif sağlık meseleleri ve hastalıklara neden olur. Kiloluluk, 40 yaş ortamı sigara içmeyen yetişkinlerde hipotezi yaşam zamanını 7-8 sene, içenlerde ise 13-14 sene kısaltır. Çocukluktan itibaren başlayan kiloluluğun ise yaşam zamanını 15-20 sene kısaltacağı varsayım ediliyor.

İnsülin mukavemeti belirtiyi metabolik belirti
Tip 2 diyabet şeker hastalığı
Hipertansiyon yüksek kan tazyiki
Dislipidemi kan yağlarında yükseklik
Ateroskleroz ve koroner kalp hastalıkları damarlarda tıkanıklık
Böbrek hastalıkları
Erken ergenlik
Kızlarda adet kumpassızlıkları ve kıllanma meseleleri
Safra kesesi taşları ve iltihabı
Karaciğerde yağlanma ve hepatit
Uykuda solunum düzensziliği, kısa soluk durmaları, horlama
Solunum yolu enfeksiyonları ve astım
İskelet meseleleri, kalça ekleminde kayma, bacaklarda eğrilme
Cilt meseleleri, cerahatler, kıvrım bölgelerinde ten renginin koyulaşması
Kanser tehlikesinde çoğalma
Ruhsal meseleler, bunalım

ÇOCUKLARDA OBEZİTE REHABİLİTASYONU NASIL YAPILIR?

Altında uyuyan hastalık varsa incelenmeli: Öncelikle uzman bir hekim tarafından çocuk değerlendirilerek obeziteye yol açan bir hastalığın olup olmadığı ve obezitenin yarattığı sağlık meseleleri incelenmelidir. Şayet hormonal-metabolik bir mesele saptanmış ise bunun rehabilitasyonu öncelik taşır. Kolay kiloluluğu olan çocuklarda ise beslenme ve yaşam stilinin yine tertip edilmesi, balanslı beslenme, kumpaslı spor yapma ve günlük yaşamda hareketliliğin çoğaldırılması gerekir.

Aileler işbirliği yapıp çocuğa destek olmalı: Tüm ailenin işbirliği çok ehemmiyetlidir. Çocuklarda kiloluluk rehabilitasyonunun emeli sadece muhakkak bir müddette ağırlık eksilmesini sağlamak değildir; ağırlık çoğalışının durdurulması hafif, orta derecede kilolu bir hayli çocukta yeterlidir. Temel emel ise, yaşam boyu sürecek sağlıklı beslenme ve yaşam stili farklılıklarını sağlayarak erişkin kiloluluğunun oluşmasını önlemektir.

Beslenme tasarıyı gözden geçirilmeli: Çocukların gelişmeleri devam ettiği için yetişkinlerdeki perhiz modelleri, kalori alımının fazla kısıtlanması çocuklukta uygun değildir. Kalori alımının sınırlanması çocuğun gelişmesini bozar. Beslenme tasarısının kesinlikle uzman hekim himayesinde çocuğun yaş ve cinsiyetine uygun stilde olması ve çocuğun sihrime ve büyümesinin kumpaslı olarak izlenmesi ehemmiyet taşır.

Etkinlik artırılmalı: Rehabilitasyondaki bir öteki ehemmiyetli husus etkinliğin çoğaldırılmasıdır. Kilolu çoçuklarda günlük bayağı etkinliğe ek olarak en az yarım saatlik orta derecede etkinlik aletli veya reyin stilinde olabilir, hafta sonları kumpaslı spor etkinlikleri ve yürüyüş yapması önerilir.

Yaşam boyu sürecek tavır farklılığı sağlanmalı: Çocuğun beslenme tasarısına geçim göstermesi ve daha hareketli bir yaşam stili sürdürmesi, besinin bir ödül ve hedef olarak görülmesinden bırakılması için zorunlu psikolojik destek verilmelidir.