Yevmiye yaşamın yoğunluğuyla birlikte maruz kalınan stres ve hastalıklar, uyku meselelerine yol açabiliyor. Kısa süreli de olsa yaşayan uykusuzluk ilerleyen yarıyıllarda kronikleşebiliyor. Uykuya dalamamanın “endişe”, erken uyanmanın ise “bunalım”da görülen bir mesele olduğuna dikkat toplayan uzmanlar, profesyonel dayanağın ehemmiyetine işaret ediyor. Uzmanlar, uyku hijyeni için de ehemmiyetli nasihatlerde bulunuyor.

Üsküdar Üniversitesi NPİSTANBUL Beyin Sağlık Kurumu Nöroloji Uzmanı Yrd. Doç. Dr. Önder Kuzu, cemiyette sık görülen uyku meselelerinin şahsın yaşam niteliğini etkilediğine ve bazı meselelere neden olduğunu söyledi.

Kronik uykusuzluk sebeplerinin psikiyatrik hastalıklar, organik hastalıklar veya ilaçlar olabileceğini belirten Yrd. Doç. Dr. Önder Kuzu, “Cemiyette sık görülen uykusuzluk sebeplerinden olan tedirgin bacak belirtiyi, uykuda periyodik bacak hareketleri, uyku apne belirtiyi ve parasomniler uyku laboratuvarlarında yapılan polisomnografik analizle tespit edilebilirler. Bunama veya Parkinson hastalığı gibi nörodejeneratif hastalıklar; psikozlar, duygulanım bozuklukları, anksiyete bozukluğu, panik bozukluk ve alkolizm gibi psikiyatrik hastalıklar uykusuzluk sebebi olabilir” diye konuştu.

UYKUSUZLUK KARŞIMIZA FARKLI ŞEKİLERDE ORTAYA ÇIKABİLİR

Uykusuzluğun, şahsın daha evvel aşina olduğu ve kendisini dinlendiren uyku müddetinde eksilme olarak belirlenebileceğini söyleyen Yrd. Doç. Dr. Önder Kuzu, uykusuzluğun muhtelif biçimlerde karşımıza çıkabileceğini açıkladı:

“Uykusuzluk karşımıza üç biçimde çıkabilir. Birincisi; uykuya dalma müddetinde uzama veya yatamama, ikincisi uykuya daldıktan bir zaman sonra uyanıp daha sonra uykuya tekerrür geçmede güçlük yaşama başka bir deyişle uykuyu sürdürmede eforluk, üçüncüsü ise şahsın uykuya dalmasında veya uykuyu sürdürmesinde rastgele bir mesele yokken sabah erken saatlerde uyanması ve bir daha yatamamasıdır.”

ENDİŞE VE SIKINTILILIĞIN SEBEBİ

Yrd. Doç. Dr. Önder Kuzu, uykusuzluğun en sık görülen biçiminin uykuya dalmada eforluk biçiminde ortaya çıktığını vurguladı. Basmakalıp ve sıhhatli bir uykuya geçiş vaktinin 8 ile 30 dakika arasında değiştiğini ifade eden Yrd. Doç. Dr. Önder Kuzu, “Şayet şahıs 8 dakikadan kısa vakitte uykuya geçerse uyku latansında kısalma, 30 dakikadan uzun vakitte uykuya geçerse uyku latansında uzama olarak kabul edilir. Uykusuzluk olduğunda uyku latansında uzama olur. Uykuya dalamamak ehemmiyetli bir kaygı, endişe ve tedirginlik kaynağıdır. Hasta, ‘Ben yatağa gittiğimde yeniden yatamayacağım’ biçiminde kendisini koşullar ve yatağa gittiğini yatamaz; ancak televizyon izlerken yatakalabilir” dedi.

SABAH ERKENDEN UYANIYORSANIZ DİKKAT

“Geceleri uyanıp sonra uykuya geçmede mesele yaşayan hastaların uykuları çok yüzeyseldir. En minik seslerden eşinin yatakta dönüşünden dahi etkilenerek uyanabilirler. Uyandıktan sonra da uykuya geçmekte güçlük yaşarlar” diyen Yrd. Doç. Dr. Önder Kuzu, uykusuzluğun bir öteki biçimi olan sabah erken saatte uyanma ve bir daha yatamamanın daha çok bunalımda görülen bir uykusuzluk biçimi olduğunu belirterek bu şahısların sabah erken saatte belirleyemedikleri bir iç kasvetiyle beraber uyandıklarını söyledi.

NİTELİKLİ UYKU TEKLİFLERİ… 

İyi ve dinlendirici bir uyku yatmak için uyku saatlerine ve müddetine dikkat etmek gerektiğini vurgulayan Yrd. Doç. Dr. Önder Kuzu, şunları söyledi:

“Herkesin kendisini dinlendiren uyku müddetleri aynı değildir. Bazı insanlara beş saat yatmak yeterli kazançken kimilerine de 10 saat yatmak yeterli gelebilmektedir. İnsanların çoğunluğunda 7-8 saat yatmak sabahları zinde ve dinlenmiş olarak uyanmaları için yeterlidir. Geçime saatleri de bireyden şahsa değişebilmektedir. Kimileri erken uyuyup erken kalkarken tavuk uykusu, kimileri geç uyuyup geç uyanırlar baykuş uykusu. O surattan geçime saatimizi kendi şahsi özelliklerimize göre ayarlamalıyız. Uykumuz gelmeden yatağa gitmemeliyiz.

Sabahları uyanma saatini geciktirmek ertesi gece uykuya geçmemizi güçleştirir. Uykuya dalma meseleyi yaşayan şahısların sabah uyanma saatlerini geciktirmemeleri çok ehemmiyetlidir. Gece uykuya dalmada eforluğa neden olabilecek bir öteki alışkanlık olan gündüz yatmalarından da sakınmak gerekir.

EGZERSİZ İŞLERİ KOLAYLAŞTIRABİLİR 

Uykusuzluk meseleyi yaşamamak için kesinlikle günlük işlerin arasına egzersiz de ilave edilmeli. Egzersiz sırasında enerji kaynağı olan ATP ufalanır, adenozin dediğimiz madde sarihe çıkar bu madde gidip beyinde adenozin reseptörlerine bağlanarak uykumuzu getirir. Kahvenin uykuyu kaçırıcı tesiri kafein adenozinin reseptörlerine bağlanmasını yasaklayarak ortaya çıkar. Egzersizlerin uyku saatine yakın yapılmasından sakınmak gerekir. Zira bu kez bedendeki özerk asap sistemini aktive ederek bütün ters tesirle uykuyu kaçırabilir.

İÇKİYE DİKKAT

Akşam saatlerinde ağır yemekler yemekten ve geceleri fazla akışkan almaktan sakınılmalıdır. Fazla akışkan alımı, gece idrara kalkma lüzumuna neden olup uykuyu ayrılabilir. Yatmadan evvel içki içmek uykuya dalmayı basitleştirse de uyku niteliğini bozar sık uyanma ve erken uyanmalara neden olabilir. İçki yüzeysel uykuyu artırırken derin uykuyu eksiltir. Akşam saatlerinde çay, kahve ve asitli meşrubatlar gibi asap sistemini uyaran maddeleri fazla harcamamak gerekir.

YATAK ODANIZ SERİN OLSUN 

Beden ısısının düşmesi uykuya geçmeyi basitleştirir ve de derin uykuyu artırır. Bu sebeple yatak odalarının ısısı öteki odalara göre daha düşük olmalıdır.

Buna ilave olarak uyku evveli ılık bir duş almak beden ısısını düşürmeye katkı sağlayacaktır. Uykuyu başlatan en ehemmiyetli hormon kabul edilen melatonin salınması karanlıkta başladığı için yatmaya yakın ışıkları eksiltmekte uykuya geçmemizi basitleştirecektir.

Yattığımız yatak ve yastıkların muhakkak periyotlarla yenilenmesi de uyku niteliğine pozitif katkılar sağlayacaktır.”