Kumpassız beslenme ve muhtelif etmenlere bağlı olarak orataya çıkan ‘Nash‘ hiç bulgusu olmayıp, birden ortaya çıkan sinsi hastalıklardan biri olup ilerlemektedir. Henüz karaciğeri yoran yağlanma ve iltihaplanma gibi meselelere neden olan bu rahatsızlığın önlemini alabilmek için herhangi bir ilaç rehabilitasyonu bulunmamaktadır. Ancak bu rahatsızlıkla baş edebilmenin 7 yolu bulunmaktadır.

Türkiye’de 19 milyon yağlı karaciğer hastası bulunuyor ve bunun 3,8 milyonu siroz tehlikeyi taşıyan ‘NASH’ hastası, hiç bulgu vermeden ilerleyen sinsi bir hastalık olan NASH’in henüz öğrenilen bir ilaç rehabilitasyonu bulunmuyor. 12 Haziran’da Türkiye’de ilk defa ‘1. Uluslarası NASH Gşanı’ sempozyumu tertip edileceğini belirten Prof.Dr. Yusuf Yılmaz, “Önümüzdeki 10-15 yılllık süreçte en ehemmiyetli sağlık meselelerimizden biri NASH hastalığı olacak. Bir an evvel cemiyetsel farkındalık oluşturulmalı” dedi.

NASH, karaciğer yağlanmasının karaciğerde irine yol açtığı, siroza ilerleyebilen bir karaciğer hastalığı. İçki kullanımı ile ilişkisi yok. Karaciğer yağlanması cerahat ile beraber izliyorsa bu hastalığa NASH sınıyor. Hastalığın gerçek sebebi henüz öğrenilmiyor ama çoğu vaziyette NASH, yüksek şekerli, yüksek yağlı beslenme ve hareketsiz yaşamın neticeyi ve kiloluluk, tip 2 diyabet ve insülin mukavemeti ile yakından ilişkilidir.

 “Türkiye’de 19 milyon yağlı karaciğer hastası bulunuyor ve bunun 2,5 milyonu çocuk” ülkemizde 133 bin şahısta NASH’e bağlı siroz gelişmiş vaziyette olduğunu ve bu rakamın önümüzdeki 10 senede 480 bine çıkacağını belirten Marmara Üniversitesi Tıp Fakültesi Öğretim Abonesi Türk Karaciğer Araştırmaları Derneği TKAD Yağlı Karaciğer Çalışma Grubu Başkanı Prof. Dr. Yusuf Yılmaz, “NASH sinsi izleyen bir hastalıktır, başka bir deyişle hastalar genellikle ileri düzey siroz oluşana kadar hiçbir bulgu vermez. Seyrek halsizlik, iyi sezmeme, karnın sağ üst kısmında sıkıntılılık, dolgunluk veya hafif bir sızıya yol açabilir. Bulgu vermemesi hastalığın umursanmamasına yol açar, teşhisi güçleşir. Dolayısıyla şahsı sosyal yaşamından alıkoyması beklenmez. Ancak siroz oluşması vaziyetinde sosyal yaşamı kısıtlanmaktadır.

KİLO KAYBI VE FİZİKSEL ETKİNLİK ŞİMDİYE KADAR İSPATLANMIŞ EN İYİ ‘NASH’ REHABİLİTASYON USULÜ!

Yağlı karaciğer hastalarında vefat sebeplerinin başında yüzde 43’le kalp krizi, inme/felç gibi kalp-damar hastalıkları, yüzde 23 ile karaciğer dışı kanserler ve yüzde 9 ile siroz ve karaciğer kanseri gibi karaciğer kaynaklı hastalıklar geliyor. Prof. Dr. Yusuf Yılmaz, son 10 senede NASH’ın rehabilitasyonuna müteveccih ilaç araştırmalarında büyük ilerlemeler kaydolunsa debugüne kadar sağlık otoriteleri tarafından onaylanmış bir NASH rehabilitasyonu bulunmadığını dikkat topluyor. Prof.Dr. Yusuf Yılmaz, araştırmalar bir yandan devam ederken, kilo kaybı ve fiziksel etkinliğin şu ana kadar tesiri ispatlanmış en iyi NASH rehabilitasyon usulü olduğunu belirtti.

Eğerki hekiminiz sizden perhiz ve egzersiz yaparak kilo vermenizi isteyecektir. Ancak kilo kaybı kademeli olmalıdır haftada en fazla 1,6 kg, zira daha süratli kilo kaybı da yağlanmaya yol açabilir. NASH’i ortadan kaldırabilmek için 1 senelik müddet içinde beden ağırlığının en az yüzde 7’si kadar, fibrozisin ortadan kaldırılabilmesi için en az yüzde 10’u kadar kilo verilmelidir.

 ORUCUN NASH RAHATSIZLIĞINA İYİ GELDİĞİNE DAİR BULGULAR VAR!

Japon biliminsanı Yoshinori Ohsumi’nin “Aç Kal Uzun Yaşa Araştırmasıyla” Nobel Tıp Mükâfatı aldığını anımsatan Marmara Üniversitesi Tıp Fakültesi Öğretim Abonesi Türk Karaciğer Araştırmaları Derneği TKAD Yağlı Karaciğer Çalışma Grubu Başkanı Prof.Dr. Yusuf Yılmaz, “Uzun süren açlıkla otofaji sınan bir mekanizma tetikleniyor. Otofaji kendi kendini hazmetme demek. Hücrelerimizin solunum, beslenme ve boşaltım gibi yaşamsal hadiselerinin gerçekleştiği yapılar olan organelleri zarar gördüklerindeuzun süren açlıkla arınılıyor. ‘Dolayısıyla oruç nedir?’ Uzun süren bir açlıktır. Otofaji de bu NASH gelişimindeki mekanizmalardan bir tanesidir. Dolayısıyla orucun bu hastalığa iyi geldiğini düşünüyoruz. Bazı araştırmalar bağışıklık sistemimizin ve kök hücrelerimizin yenilenme kapasitesinin uzun süren açlık olan oruçla çoğaldığına işaret ediyor. Dolayısıyla orucun bir çok hastalığa yararlı olduğuna dair ortak kanılar güçleniyor” dedi.

”Öncelikle sağlıklı gıdaları seçim etmeliyiz, porsiyonları eksiltmeliyiz, fiziksel olarak tempolu yürüyüşlerle daha etkin olmalıyız. Motivasyonumuzu asla kaybetmemeliyiz” diyen Prof.Dr. Yusuf Yılmaz, NASH’le çabada alınabilecek ihtiyatları özetliyor:

7 MADDEDE NASH’LE GAYRET!

1- KENDİ YEMEKLERİNİZİ KENDİNİZ PİŞİRİN!

Tabağınızda nelerin olduğu hakkında bilgi sahibi olmanız için, olası olduğunca sıfırdan pişirmeniz nasihat edilir. Hazır gıdalar, atıştırmalık ürünlerde dahi, çok yüksek seviyede yağ, tuz ve şeker kapsarlar.

2- YAĞ ALIMINI AZALTIN!

Etlerin, balıkların ve kabuklu deniz hayvanlarının ızgarası ve tercihen doymamış yağlar açısından zengin yağlar zeytin yağı, keten tohumukullanılması nasihat edilir.

3- PORSİNOYNLARINIZI HAKİMİYET ALTINA ALIN!

Dengeli bir öğün burada gösterildiği biçimde oluşmalıdır.

4- SU İÇİN!

Bedenin su gereksiniminin karşılanması temel ehemmiyet taşır. Gnam süresince su içmeniz, bedeninizin su gereksinimini karşılamanızı sağlar. Sıcak şekersiz meşrubatlar: Çay veya kahve şeker veya tatlandırıcılardan kaçınılmalıdır de seçim edilebilir. Yapılan araştırmalarda gşöhrette 2 kupa filtre kahve içmenin tüm kronik karaciğer hastalıklarındaNASH dahil pozitif tesir yaptığını ortaya koymuştur. Eş tesirin sade içilen Türk Kahvesi için de olabileceğini varsayım etmekteyiz.

5- SAĞLIKLI ATIŞTIRIN!

Şayet yapabiliyorsanız, atıştırmalıklardan sakınmanız en iyisi. Ancak bu her zaman galibiyetlemez ve bu sebeple doğru atıştırmalıkların seçilmesi ehemmiyetlidir. Badem, ceviz ve fındık: İyi bir protein kaynağıdır ve sizi daha uzun müddet tok meblağ. Meyveler: İyi alternatiflerdir, ancak önerilen şeker alımını aşmanıza yol açabilecek kadar yüksek şeker kapsamadığına dikkat edin.

Öğrenmenizde fayda var: Yavaş yiyin! Midenizin beyninize tokluk iletiyi göndermesi, yemeğe başlamanızdan itibaren en az 20 dakikadır. Süratli yemek yerseniz, fazla yiyebilirsiniz.

6- KIRMIZI BESİN YAFTALARI!

Market alışverişi yaptığınızda, satın aldığınız gıdalardaki yaftaları dikkatlice okuduğunuzdan emin olun. Bunlar, sepetinize koyduğunuz ürünlerin yiyecek içerikleri hakkında ehemmiyetli birer bilgi kaynağıdır. İçindekiler listesinde, malzemeler ağırlık sırasına göre belirlenir: Ürünnam ana bileşenleri her zaman önde gelir. Listedeki ilk bileşen tereyağı veya yağ ise, ürünnam yağ içeriği muhtemelen çok yüksektir. Misalin: 100 gramında 20 g üzerinde şeker bulunan bir ürün, çok yüksek oranda şekerli bir üründür. 100 gramında 3g üzerinde yağ bulunan bir ürün, çok yüksek oranda yağ kapsayan bir üründür. İşlenmiş et sucuk, salam gibi ve hazır kolili besinlerden olası olduğunca uzak durun.

7- EGZERSİZİ HAYATINIZDA ALIŞKANLIK HALİNE GETİRİN!

Egzersiz hem şahsın kendisini iyi sezmesini sağlar, hem de bedeni şekillendirir: Diyabetikler için kilo, şeker seviyesi hakimiyeti, kalp hastalığı tehlikesinin eksiltilmesi… Egzersiz, enerji tüketimine yol açan herhangi bir harekettir.

Hafif egzersiz: Yürüyüş, bahçe işleri…

Orta şiddet: Yüzme, tempolu yürüyüş, pilates

Yüksek şiddet: Tenis, bisiklet, koşu…