Dostunuz senelerdir hiç perhiz yapmamasına karşın hep aynı kiloda kalıyor. Siz ise “su içsem yarıyor” biçiminde yakınan grupta yer alıyorsunuz. Peki, kulağa hiç adaletli gelmeyen bu probleminiz metabolizma süratinizin yavaş çalışmasından kaynaklanıyor olabilir mi?

Perhiz yapmanıza karşın kilo vermekte eforluk sürüklüyor veya yemeklerinizi azıcık mübalağa ettiğinizde dahi süratle kilo alıyor musunuz? Cevabınız “evet” ise bu meselenizin altında uyuyan etmen metabolizmanızın yavaş çalışması olabilir. Özellikle perhiz ve kiloyla alakalı sohbetlerde ismini sıkça dinlediğimiz metabolizma sürati, bedenimizin gıdalarla aldığı kaloriyi enerjiye dönüştürme, bir başka deyişle yakma kapasitenizi gösteriyor. Metabolizma süratli ise kilo vermek daha kolay olabiliyor, bunun aksine düşük ise zorlanmalar yaşanabiliyor. İlerleyen yaş, genetik etken ve kadın olmak gibi değiştiremeyeceğimiz tehlike etkenleri metabolizma süratini negatif etkileyen faktörlerin başında gelseler de, sıkça yaptığımız yanılgılı alışkanlıklarımız da bu tablodan mesul oluyor. İyi haber ise yanılgılı alışkanlıklarımızdan bıraktığımızda metabolizma süratimizi yine yükseltmemizin olası olması. 

Acıbadem Kadıköy Sağlık Kurumu Beslenme ve Perhiz Uzmanı Evrim Demirel metabolizmanın süratini yavaşlatan alışkanlıklarımızı anlattı, ehemmiyetli tekliflerde bulundu.

METABOLİZMA KIŞI YAVAŞLAR

Mevsimler değiştiğinde, beynimiz insülin mukavemetini artırması için bedenimize sinyaller yolluyor. Karaciğerimiz buna bağlı olarak yağ üretimini süratlendiriyor ve böylece yağ dokusu ile değişik dokular kış mevsimine hazırlık olarak yağ depolamaya başlıyor. Beden yağ depolamasını artırıp adale dokusu paralelinde eksilme gösterdiği için de metabolizmamız kış aylarında daha yavaş çalışıyor. Buna bir de yanılgılı alışkanlıklarımız ilave edilince sürat daha da düşüyor ve kilo almak kaçınılmaz hale geliyor.

DÜŞÜK KALORİLİ PERHİZLER

Beslenme ve Perhiz Uzmanı Evrim Demirel fazla düşük kalorili perhizlerin metabolizmayı negatif etkileyen faktörlerin başında geldiğini belirtiyor. Bunun sebebi ise düşük kaloriyle beslenen şahıslarda bedenin açlık gidişatını fark etmesi ve bir hayli kimyevi süreçleri enerjiden tasarruf etmek için yavaşlatması. Bu sebeple yo-yo perhizi kısa zamanda kilo verilen ve dikkat edilmediği taktirde tekerrür alınan perhizler şekli uygulayan bireylerin metabolik süratleri uzun vadede negatif istikamette etkilenebiliyor.

HAREKETSİZ YAŞAM

Bedenimizdeki adale dokusu ne kadar çok olursa, bazal metabolizmamız da o kadar süratli oluyor. Bunun sebebi ise adale dokusunun yağ dokusunun aksine metabolik olarak etkin olması, istirahat halinde dahi enerji kullanması. Kadınların metabolizmalarının erkeklerden daha yavaş çalışmasının en ehemmiyetli nedeni, bedendeki adale ölçüsünün daha az olması. Kadınların bedenlerindeki adale dokusu az, yağ dokusu ise erkeklere göre daha fazla. Kilo verme emeliyle yapılan egzersizlerle artan adale dokusu metabolizma süratini ehemmiyetli miktarda yükseltiyor. Beslenme ve Perhiz Uzmanı Evrim Demirel egzersizin metabolizma süratini, yükseltmekle kalmadığına, bu tesirin egzersizden birkaç saat sonra da devam ettiğine işaret ederek şunları söylüyor:

“Metabolizma, bir araba motoru gibidir. Dinlenme sırasındayken rölantide çalışır, hareket etmeye başladığında enerji tüketir ve daha süratli hareket ettiğinde daha fazla yakar. Dolayısıyla kesintisiz egzersiz yapıldığında metabolizma sürati asla daha öncekisi kadar düşük olmaz. Bu surattan ne kadar sık egzersiz yaparsanız metabolizma süratiniz o kadar yüksek olacaktır” Uzmanlar da bu tesirinden dolayı haftada en az 3-4 gün 30 dakikanın üzerine çıkan, bireyin sağlık vaziyetine uygun egzersizler yapılmasını nasihat ediyorlar.

GÜNDE 1 VEYA 2 ÖĞÜNLE BESLENMEK

Kilo vermek veya kilo almamak için günde yalnızca bir öğün yemek de metabolizmayı yavaşlatıyor. Bu vaziyet metabolizmayla alakalı hormon olan insülinin tesirinden dolayı oluyor. 

İnsülin, kandaki glikoz seviyeleri çoğaldığında salınıyor. Daha sonra hücrelere enerjiyi vazgeçip vazgeçmeyeceklerinin sinyalini veriyor, böylece yağ olarak depolanacak ölçüyü etkiliyor. Bedenimiz, büyük bir öğünde, ufak bir atıştırmalıktan daha fazla insülin üretiyor. Bu surattan çok yemek yediğimizde daha fazla insülin üretiyoruz, bu da daha fazla enerjinin yağ olarak depolanmasına neden oluyor. Neticede hem kilo alımına hem de metabolizmanın yavaşlamasına yol açıyor. Bu surattan kesinlikle kumpaslı saatlerde 3 ana öğünü, porsiyon hakimiyeti yaparak ve her yiyecek örüntüsünde olacak biçimde tertip ederek almalısınız. Zorunlu vaziyetlerde sağlık vaziyetinize göre, uygun gıdalarla ara öğün ilave etmeleri yapabilirsiniz.

FAZLA İÇKİ TÜKETİMİ

İçki karaciğerde ufalanıp yağ aktarım mekanizmalarını etkiliyor, bu sebeple kan dolaşımında daha fazla yer kazanabiliyor ve daha fazla yağ olarak depolanıyor. Bedende yağ dokusu çoğaldıkça adale dokusu eksiliyor, buna paralel olarak metabolizma yavaşlıyor.

HORMON KUMPASSIZLIĞI 

Ürettiği tiroksin hormonu sayesinde tiroit bezi metabolizmanızın anahtarını oluşturuyor Tiroksin seviyesi metabolik kimyevi tepkinlerin ne kadar süratli veya yavaş olduğunu tanımlıyor. Fazla etkin bir tiroit ile daha fazla kalori yakarsınız, bu sebeple cılız, asaplı ve çok etkin olma meyli gösterirsiniz. Aksine daha yavaş bir tiroit, metabolik süratinin çok yavaş olduğunu gösteriyor. Bu da sizin kilolu ve daha yavaş hareket eden bir şahıs olmanıza yol açabiliyor.