Akıl nakli nedir? Alzheimer neden olur? Alzheimer rehabilitasyonu var mı? Alzheimer kalıtsal mı? Akıl nakli ile bunamanın tarih olacağı iddia ediliyor. Peki akıl nakli nasıl yapılıyor? Okan Üniversitesi Sağlık Kurumu Nöroloji Anabilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Okan Bölükbaşı, Kaliforniya Üniversitesi’nde bir salyangozdan değişiğine nakledilen, “akıl nakli” mevzusunu ele aldı. “İnsanlarda hafıza kaybı yapan bunama, Alzheimer, travma sonrası stres bozukluğu gibi vaziyetlerde şayet bir Ribo Nükleik Asit parçası ile bilme eşi farklılıkları yaratabiliyorsak, yakın bir gelecekte rehabilitasyonda çok ehemmiyetli zaferler elde edebiliriz” diyen Prof. Dr. Okan Bölükbaşı açıkladı.

 AKIL NAKLİ NASIL YAPILIR?

Kaliforniya Üniversitesi’ndeki nörobiyologlar, oldukça kolay bir yolla bir salyangozdan değişiğine “hafıza” nakletmeyi başardılar.Bunu yapabilmek için bir salyangoz, sık aralıklarla elektrik şokları ile uyarıldı. Bu operasyona “duyarlandırma” deniliyor. Sonunda öyle bir noktaya gelindi ki, salyangozun tenine hafifçe değmek dahi şiddetli kasılmalara yol açmaya başladı. Bu vaziyetteki salyangozun asap sisteminde alınan Ribo Nükleik Asit, bu operasyonun yapılmadığı sıradan bir salyangoza nakledildi. Harekâttan 24 saat sonra hayvan tetkik edildiğinde, elektrik şoku eğitiminden geçmiş salyangozdaki tavır ve refleks tepkilerinin aynen gözlendiği saptandı.

BUNAMA TARİH OLABİLİR 

Çalışma için salyangozların seçilmesinin sebebi; asap sistemlerinin son derece kolay olması. İnsan gibi çok karışık bir asap sistemi olan canlılarda bu gözlemleri yapmak çok güç. Geçmişte Nobel mükâfatı alan “bilme” araştırmaları da, yeniden çok kolay bir canlı olan deniz yıldızlarında yapılmıştı. Kolay canlılarda asap sistemi işlevlerini kavramak çok daha kolay. Bu çalışmanın gösterdiği şey şu; Ribo Nükleik Asit’yı kullanarak hafıza nakli yapılabilir. İnsanlarda hafıza kaybı yapan bunama, Alzheimer, travma sonrası stres bozukluğu PTSD gibi vaziyetlerde şayet bir Ribo Nükleik Asit parçası ile bilme eşi farklılıkları yaratabiliyorsak, yakın bir gelecekte rehabilitasyonda çok ehemmiyetli zaferler elde edebiliriz. Ancak evvel, asap sisteminde belleğin nerede ve ne biçimde depolandığını kavramamız gerekiyor. Bugüne dek sinirbilimde, belleğin hep sinaptik aralıklardaki kimyevi başkalaşım/mutasyonlarla alakalı olduğu düşünülmüştü.

BUGÜNLKÜ TEKNOLOJİ İLE GÜÇ 

Sinirbilimde şuurun ne olduğu suali de, ortada durmaktadır. Beyin bir “teçhizat” iken; şuur, bu civarda çalışan “yazılım” a benziyor. Beyni oluşturan teçhizat, fizik, kimya ve moleküler biyolojinin kanunlarına göre çalışan bir fiziksel dizgedir. Bu muammayı çözmek için nörobiyologlar, her sene binlerce yazı yayınlıyorlar. Fizik kaideleri ile alakalı çalışma prensiplerinin çoğu keşfedildi. Ancak şu ana dek kuantum tesirleri ya da ürpertici fizik dışı tavırları açıklayacak bir çalışma modeli ortaya konamadı. Bugünkü teknoloji ile şuuru nakli bütün olarak muhtemel görülmüyor. Şuur bütün bir fiziki reellik değil. Şuuru epistemolojik bir yekpare kavram olarak göremeyiz. Çok değişik bileşenleri var. Yalnızca şuur tepkilerini belki ayrı ayrı olarak, öğrenişsel bilgi teknolojileri şeklinde bir “yonga” modeline kopyalayabiliriz. Ama elde edeceğimiz netice, insanda olduğu gibi özşuura sahip olmayacaktır.

GELECEKTE OLABİLİR Mİ?

Şu anki seviyemizle bu, muhtemel görünmemekle beraber en az bir 100 seneye daha gereksinimimiz var. Şayet biz şuuru öz benlik ve bu öz benlikle ilişkili tüm öteki öğrenişsel işlevler olarak tanımlarsak; şuur, altta uyuyan nörolojik yapılar ve biyokimyasal süreçlerin bir üst görüntüsü olarak belirlenebilir. Biz bu üst görüntüyü altta bulunan yapılar ve süreçlerden ayıramayız. Aksi halde şuurun, birliği bozulur. Belki gelecekte şuuru kopyalamamız muhtemel olacaktır.