Araştırmalar dünya popülasyonunun çoğalışına ve popülasyondaki ihtiyarlamaya bağlı olarak 2025 senesinde 19,3 milyon yeni kanser olayı olacağını belirtiyor. Ülkemizde her sene takribî 160 bin yeni kanser tanısı konulduğuna dikkat sürükleyen bilgiler, bu gidişle bu rakamın 2023 senesinde 400 binlere kadar çıkabileceği bildiriyor. Yeniden araştırmalar akciğer kanserinin ülkemizde hem erkeklerde hem de bayanlarda damar hastalıklarından sonra ikinci vefat sebebi olduğuna dikkat sürüklüyor. Başta sigara olmak üzere, genetik etmenler, yanlış beslenme, yaş etmeni ve bazı tehlikeli iş grupları akciğer kanserine davetiye çıkarıyor. Erken aşamada cerrahi ile rehabilitasyonu olası olan akciğer kanseri sinsi ilerlediğinden ve genellikle ileri aşamada bulgu verdiğinden tanı düzeyinde gecikmeler yaşanabiliyor. Bu da kanserin rehabilitasyon safhasını sekteye uğratıyor. Ancak geliştirilen multidisipliner rehabilitasyon yaklaşımları uygun ileri aşama akciğer kanseri hastalarına umut oluyor.

Mevzu ile alakalı Şişli Kolan Sağlık Kurumu’nden Göğüs Cerrahisi Uzmanı Doç. Dr. Özkan Demirhan ehemmiyetli bilgiler paylaştı.

ERKEKLERDE EN SIK GÖRÜLEN KANSER CİNSİ

Akciğer kanserinin yaradılışı ve yapısı ile alakalı bilgi veren Doç. Dr. Özkan Demirhan, ”Yengecin avını kıskacı ile anlayıp yavaş yavaş yemesinden esin alınarak; kelime anlamı yengeç olan kanser genellikle karsinojenlerin sinyal mesajım yollarını bozması ile reelleşen, organizmanın hakimiyeti dışındaki hücre artmasıdır. Deoksirübo Nükleik Asit yapısının bozulması ile başlayan çok basamaklı, genotoksik bir hadisedir. Tam kanser cinslerinde vefatlar, organizmanın sinyallerine yanıt vermeyen tümöral dokunun kendisinden çok geliştirdiği metabolik farklılıklardan kaynaklanmaktadır. Ülkemizde erkeklerde prostat kanserinden sonra en sık, bayanlarda ise 5’inci sırada görülen kanser tipidir” dedi.

SİGARA KULLANANLAR 30 KAT FAZLA TEHLİKE ALTINDA

Akciğer kanserine neden olan etmenlere değinen Özkan Demirhan, ”Akciğer kanserinin ülkemizde ve dünyada sıklığı giderek çoğalmaktadır. Bu çoğalışa tesir eden en ehemmiyetli etmenler ise sigara tüketiminin çoğalması, sigaraya başlama yaşının düşmesidir. Sigara akciğer kanseri gelişiminden yüzde 85-90 oranında mesuldür. Dolayısı ile sigara içenler içmeyenlere oranla 30 kat daha fazla tehlike altındalar. Sigara kullanma süresi, başlama yaşı, içilen sigara tipi, günlük rakamı da bunları etkilemektedir. Sigara vazgeçildikten sonra 15-20 sene içinde akciğer kanseri büyüme tehlikeyi sigara içmeyen bireylere yakın seviyeye inmektedir. Pasif sigara içiciliği de akciğer kanseri tehlikesini iki kat artırmaktadır. Bu sebeple akciğer kanserini önlemede yapılması gereken en öncelikli şey tütün ve tütün mahsulleri ile çabadır. Endüstriyel ve etrafsal etkenlere maruziyetin çoğalması, yaşlı popülasyonun cemiyetteki yüzdesinin çoğalması da akciğer kanserini tetikleyen diğer nedenlerdir. Öte yandan gemi yalıtımı, otomotiv sanayi, asbest maruziyeti, eşlik eden diğer akciğer hastalıkları da tehlikeyi çoğaldırmaktadır. Özellikle bayanlarda meme kanseri ve lenfoma rehabilitasyonunda uygulanan radyoterapi sonrasında akciğer kanseri büyüme tehlikeyi çoğalmaktadır. Ayrıca radon gazı maruziyeti de tehlikeyi artırmaktadır.

Ailesinde birinci dereceden yakınlarda akciğer kanseri öyküsü olanların, banal bireylere göre akciğer kanserine tutulma oranları da 2 kat çoğalmaktadır. Birinci derece yakınlarında akciğer kanseri bulunan hiç sigara içmemiş şahıslarda, akciğer kanseri büyüme tehlikeyi ailesinde akciğer kanseri bulunmayan bireylere göre 2.7 kat çoğalmaktadır. Antioksidanlaran zengin gıda harcamak kanser gelişimini temkine açısından ehemmiyet talep eder. Beta karoten / retinol A vitamininden muhtaç beslenme akciğer kanseri gelişimini artırırken özellikle yeşil çay gibi antioksidan tüketimi akciğer kanseri gelişimini eksiltmektedir. Ateşte kızartılan etlerin kanserojen, haşlamanın ise nonkanserojen olduğu da belirtilmektedir. Yaş da akciğer kanserini etkileyen bir diğer faktör. Yaşla birlikte akciğer kanseri gelişimi tehlikeyi çoğalmaktadır, genç yetişkinlerde daha az sıklıkta görülürken 60-70’li yaşlarda tehlike en üst seviyeye erişmekte yapmakla birlikte bu şahıslarda genellikle aile hikayesi de görülmektedir. Ülkemizde vasati görülme yaşı 60 yaş etrafıdır, 40 yaş altında ender de olsa görülmektedir” biçiminde konuştu.

MULTİDİSİPLİNER YAKLAŞIM UMUT OLDU

İleri aşama akciğer kanserinde uygulanan aktüel rehabilitasyon usullerine değinen Demirhan, ”İleri aşama akciğer kanseri 3’şöhretçi ve 4’şöhretçi aşama değimiz düzeylerdir. Aşama 3 hastalık yerel ileri dediğimiz, kanserin olduğu yerden azıcık daha komşu dokulara girmiş ve lenf nodlarını yakalamış halidir. Aşama 4 ise uzak uzuv metastazı yapmış kemik, karşı akciğer, böbrek üstü bezleri, beyin ve karaciğere metastaz yapmış halidir. Bu belirtilen bölgeler akciğer kanserinin en sık yayılım yaptığı yerlerdir. Hastaya böyle bir tanı konduğunda izlenecek rehabilitasyon yolu şöyledir. Şayet 3’şöhretçi ve 4’şöhretçi aşama tespit edilmişse burada hücre tipi çok ehemmiyetlidir. Hücre tipinde adenokersinom dediğimiz hücre tipi çıkmışsa bunlarda bazı genetik testler yapılarak maksada müteveccih rehabilitasyonlar yapılabilir. Adenokarsinom’da genetik testler yapıldıktan sonra yapılan rehabilitasyonlar nokta atışlı rehabilitasyonlardır. Kemoterapi alınabiliyor ve yerine göre misalin beyinde metastaz varsa radyoterapi uygulanabiliyor veya göğüs kafesi içinde radyoterapi uygulanarak akciğer kanseri aşaması otomatik olarak gerileyebiliyor. Yeniden lenf bezinden dolayı aşama 3’e girmiş bir kanserde rehabilitasyondan sonra özellikle bir lenf bezi tutulumu varsa orada onun yine safhalanarak evvelden urun olduğu yerin kemoterapi ya da radyoterapiden sonra yok olduğunu görebiliyoruz. O zaman operasyon bahtımız doğuyor. Ama bir istasyon olduğu zaman cerrahi bahtımız yüksek. Şayet bir istasyondan fazla tutulum varsa zafer kaderi düşüktür cerrahi gündeme gelmez. Tüm bu muayeneler dikkatle ve titizlikle araştırıldıktan sonra hastanın vaziyeti uygunsa multidisipliner bir yaklaşımla rehabilitasyon tasarlanır” ifadelerini kullandı.

MORAL MOTİVASYON ÇOK EHEMMİYETLİ

Hastalığın ve rehabilitasyonun seyrinde moral ve motivasyonun büyük ehemmiyet taşıdığına dikkat sürükleyen Özkan Demirhan, ”İleri aşama akciğer kanseri olaylarında gerileme olduğunu gözlemliyoruz ancak hastalık yok hasta var manasını unutmamak gerekir. Ur da insanlar gibidir.  Aynı kanser cinsi değişik insanlarda değişik seyir gösterebilir. Bazısı çok saldırgan ve dargın izlerken bazısı da çok yavaş ve istikrarlı izler. O surattan rehabilitasyondan hiçbir zaman bırakmamak gerekli, kısmetim yok diye düşünüp moral bozmamak gerekli. İnsanların dayanması gerekir bu hastalığa“ biçiminde bilgi verdi.